– საშვილოსნოს მიომა (ფიბრომიომა, ლეიომიომა)

– საშვილოსნოს მიომა გინეკოლოგიაში ყველაზე გავრცელებული კეთილთვისებიანი ჰორმონოდამოკიდებული სიმსივნეა. საშვილოსნოს მიომა კლინიკურად ვლინდება 35 წელზე მეტი წლოვანების რეპროდუქციული ასაკის ქალების 25-30%, პრეკლიმაქსური ასაკის ქალების 30-35%. დაავადება იწყება საშვილოსნოს კედელში მცირე ზომის მიომის კვანძების წარმოქმნით, რომლებიც დაავადების განვითარების შემდგომ პროცესში იზრდება არაპროგნოზირებადი მიმართულებით: საშვილოსნოს ღრუში (სუბმუკოზური), საშვილოსნოს ტანის ზედაპირზე (სუბსეროზული), საშვილოსნოს კედელში (ინტრამურალული). ყველაზე ხშირად მიომა იზრდება და კლინიკურად დიაგნოსტირდება საშვილოსნოს სხეულის სხვადასხვა ადგილას, განსხვავებული ზომის, ფორმის, გარდამავალი მდებარეობის (სუბმუკოზურ-ინტერამურალული, სუბსეროსულ-ინტრამურალული) მრავლობითი ლეიომიომის კვანძების სახით.

მიომის განვითარების მექანიზმი
– მიომა ჰორმონომგრძნობიარე პროლიფერატია რომელის ქსოვილიც შედგება ფენოტიპიურად შეცვლილი გლუვკუნთოვალი მიომეტრიუმის უჯრედებისგან. მიომატოზური კვანძების განვითარების მექანიზმი დღეისათვის ისევ ღიად რჩება. ზოგადად ცნობილია რომ, მიომატოზური კვანძების განვითარებას ხელს უწყობს ქალის ესტროგენული ჰორმონების ჭარბი რაოდენობა და პროგესტერონის დეფიციტი. მნიშვნელობა აქვს ესტროგენების სინთეზის პროცესის დარღვევას და ამ ჰორმონების მოქმედებას საშვილოსნოს ტანის მიომეტრიუმის ქსოვილების მგრძნობელობაზე. საშვილოსნოს მიომეტრიუმი შესაძლებელია გაიზარდოს გლუვკუნთოვანი უჯრედების ჰიპერპლაზიისა და ჰიპერტროფიის ხარჯზე.
– საშვილოსნოს მიომის განვითარების რისკ / ფაქტორიებია: სიმსუქნე, წლოვანება, კვების რაციონი, ეთნიკური წარმოშობა და გენეტიკური წინასწარი განწყობა.

მიომის კლინიკური სიმპტომატიკა
– 50~60% დაავადებულ პაციენტთაგან საშვილოსნოს ფიბრომიომა მიმდინარეობს კლინიკურად უსიმპტომოთ, ხოლო ორესულობის 4% მიმდინარეობს საშვილოსნოს მიომის ფონზე.
სიმპტომური მიომისთვის უმეტესად კლინიკურად დამახასიათებელია:

• პათოლოგიური სისხლდენა საშვილოსნოდან
• მწვავე ან ქრონიკული პოსტჰემორაგიული ანემია
• ტკივილები მუცლის ან მენჯის არეში
• ახლომდებარე ორგანოებზე ზეწოლის ნიშნები

– პათოლოგიური სისხლდენა საშვილოსნოდან ხასიათდება ჭარბი, გახშირებული და გახანგრძლივებული მენსტრუაციით რეგულარული ან არარეგულარული ციკლის ფონზე, ზოგჯერ სისხლდენით მენსტრუალური ციკლის შუა პერიოდში. აღსანიშნავია რომ, პრე / პერი / პოსტმენოპაუზური პათოლოგიური სისხლდენები მენორაგია, მეტრორაგია ან მენომეტრორაგია უმეტეს შემთხვევაში დაკავშირებულია საშვილოსნოს ენდომეტრიუმის, მიომეტრიუმის პათოლოგიურ ცვლილებებთან ან მიომის კვანძის მიზეზით საშვილოსნოს ღრუს დეფორმაციასთან. ჭარბი და გახანგრძლივებული მენსტრუაცია იწვევს სისხლის დანაკარგის რაოდენობის ზრდას, შესაბამისად მწვავე და ქრონიკულ პოსტჰემორაგიულ ანემიას. მიომის კვანძი ხშირად ვითარდება საშვილოსნოს ფართო იოგების შუა ინტრალიგამენტარულად ან სხვა იოგების გსწვრივ ინტერსტიციალურად რის შედეგად კლინიკურად იკვეთება ტკივილი მუცლის და მენჯის არეში. ტკივილი დაკავშირებულია იოგოვანი აპარატის დაჭიმვასთან ან მიომის სიმსივნური ქსოვილის სისხლის მომარაგების დარღვევასთან, სუბსეროზულად ფეხზე განლაგებულ ან სუბმუკოზურად ფეხზე განვითარებულ მბად მიომის იშემიასთან. თუ მიომის სუბმუკოზური კვანძი იზრდება საშვილოსნოს ღრუში ფეხზე და განიცდის საშვილოსნოს კედლების ზეწოლას დამახასიათებელია პერიოდული მოვლითი ხასიათის ტკივილი მუცლის არეში, ჭარბი მენსტრუაცია. უხერხულად მზარდი მიომის კვანძის შემთხვევაში აღენიშნება ახლომდებარე ორგანოებზე ზეწოლა და ამ ორგანოების ფუნქციის დარღვევა. თუ მიომის კვაძი განვითარდა სუბსეროზულად საშვილოსნოს ტანის, ყელის წინა კედელზე იგი ახდენს ზეწოლას შარდის ბუშტზე და იწვევს შარდის გამოყოფის დარღვევებს, ხშირ შარდვას, შარდის შეკავებას ან შეუკავებლობას. თუ მიომის კვანძი განვითარდა სუბსეროზულად საშვილოსნოს ტანის, ყელის უკანა კედელზე ახდენს ზეწოლას სწორ ნაწლავზე და იწვევს მსხვილი ნაწლავის დისფუნქციას, ყაბზობას, ბუასილს, ტენეზმს. რეპროდუქციული ასაკის ახალგაზრდა ქალებში მიომამ შესაძლებელია გამოიწვიოს რეპროდუქციული ფუნქციის დარღვევა, რომელიც უმეტეს წილად დაკავშირებულია მიომის კვანძის მდებარეობასთან. ზოგიერთ კლინიკურ შემთხვევაში საშვილოსნოს მიომა იზრდება და აღწევს დიდ ზომებს მკვეთრად გამოხატული სიმპტომების გარეშე, იგი სცილდება მცირე მენჯის ღუს საზღვრებს და ისინჯება ხელით მუცლის წინა კედლის მხრიდან, რომელიც პაციენტს უქმნის მოძრავი უცხო სხეულის არსებობის უსიამოვნო შეგრძნებებს, დისკომფორტს, ზოგჯერ მუცლის ფორმის ცვლილებას. სინდრომური მიომისთვის დამახასიათებელია ზემოთ აღწერილი ორი ან რამდენიმე კლინიკური სიმპტომატიკის ერთობლიობა შესაბამისი საშვილოსნოს დაავადების სიმძიმის პრეზენტაციით.
– მენოპაუზის დაწყების შემთხვევაში შესაძლებელია საშვილოსნოს მიომის ზრდა შეჩერდეს და მისი ზომები შემცირდეს. ხოლო თუ პაციენტს ნებისმიერ ასაკში აღენიშნება მიომის სწრაფი ზრდის პროცესი ან პათოლოგიური სისხლდენა საშვილოსნოდან საჭიროებს კვლიფიციურ ღრმა გამოკვლევას ონკოლოგიური აქცენტით, რომ გამოირიცხოს არაკეთილთვისებიანი სიმსივნის საწყისი !!! საშვილოსნოს ლეიომიოსარკომა იშვიათი დაავადებაა, განასხვავებენ სარკომის დიფუზურ და კვანძოვან ფორმას. საშვილოსნოს არაკეთილთვისებიან სიმსივნეებს შორის სარკომის წარმოქმნის სიხშირე 2%, მისთვის ძირითადად დამახასიათებელია ორი კლინიკური სურათი: სიმსივნის სწრაფი ზრდა და პოსტკლიმაკტერული სისხლდენა. ლეიომიოსარკომის დიფერენცირება ლეიომიომასთან და დიაგნოსტიკა შესაძლებელია ულტრაბგერითი დოპლეროგრაფიული კვლევით. ლეიომიოსარკომის არაკეთილთვისებიანობის ხასიათობრივი სურათი ეხოსკანირებით რეგისტრირდება ერთეული ან მრავლობითი კისტოზური ჩანართებით, მკვეთრად გამოხატული მოზაიკური სისხლის მიმოქცევის გარემოცვით.
– საშვილოსნოს მიომას ხშირად თან სდევს სხვა გინეკოლოგიური თანხლები დაავადებები: ენდომეტრიუმის ჰიპერპლაზია, პოლიპოზი, ატიპია, ადენომატოზი, ადენომიოზი, ენდომეტრიოზი, საშვილოსნოს ყელის არხის ენდოცერვიციტი, ეროზირებული ექტროპიონი, დისპლაზია, მენჯის ორგანოების პროლაფსი და სხვა… ზოგიერთი მათგანი წარმოადგენს საშვილოსნოს ყელის / ტანის კიბოსწინა ან კიბოს საწყის პათოლოგიურ ცვლილებას, რომელიც საჭიროებს სრულ დიფერენცირებულ დიაგნოსტიკას და დაავადების სიმძიმის ხარისხის შეფასებას.
(იხ.– საშვილოსნოს მიომა, ორსულობა და მშობიარობა)

მიომის დიაგნოსტიკა
– საშვილოსნოს მიომის ზრდის შემთხვევაში დიაგნოსტირება მეან-გინეკოლოგისთვის არ წარმოადგენს დიდ სირთულეს. პირველადი დიაგნოზი შეიძლება დაისვას პაციენტის ჩივილების, ბიმანუალური გასინჯვის მონაცემების მიხედვით. ექიმი აფასებს საშვილოსნოს მიომის ზომას, ფორმას, მობილურობას, კონსისტენციას, ტკივილს და სხვა…თანხლებ პათოლოგიურ ცვლილებებს. სიმპტომური მიომის დიაგნოზის დაზუსტების მიზნით, დაავადების ადეკვატური მართვის/მკურნალობის შესარჩსვად გამოიყენება დამატებითი კლინიკური და პარაკლინიკური კვლევები.
– საშვილოსნოს დაავადების დიაგნოსტიკაში წამყვანი ადგილი უკავია აბდომინალურ, ტრანსვაგინალურ ულტრაბგერით დოპლეროგრაფიულ კვლევას და მისი ნდობის ხარისხია: მგრძნობელობა 60%, სპეციფიკურია 99%, სიზუსტე 87%. მენჯის ღრუს ორგანოების პათოლოგიური ცვლილებების დამატებითი ინფორმაციის მისაღებად მიზანშეზონილია მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიული კვლევა, რომელის შესაძლებლობები ხასიათდება მაღალი ინფორმაციულობით კონტრასტის გარეშე ~67%, კონტრასტით ~98%  და მისი ნდობის ხარისხია: მგრძნობელობა 86~92%, სპეციფიკურია 100%, სიზუსტე 97%. მაგნიტურ-რეზონანსულ ტომოგრაფიულ კვლევას კონტრასტული აგენტით განსაკუთრებული როლი ენიჭება ლეიომიომის კეთილთვისებიანი და არაკეთილთვისებიანი სიმსივნის ლეიომიოსარკომის დიაგნოზის დიფერენცირებაში, მუცლის და მენჯის ღრუს ლიმფური კვანძების ცვლილებების გამოვლენაში, აგრეთვე საშვილოსნოსთან ახლომდებარე ორგანოების პათოლოგიური ცვლილებების დიაგნოსტიკაში. აღსანიშნავია რომ, რენტგენოგრაფიის და კომპიუტერული ტომოგრაფიული კვლევის ინფორმაციული შესაძლებლობები შეზღუდულია.
– საშვილოსნოს ყელის არხის და ტანის ღრუს ენდომეტრიუმის, მიომეტრიუმის პათოლოგიური ცვლილებების დასადგენად მნიშვნელოვანად ინფორმატიულია ამბულატორიული ენდოსკოპიული კვლევა. ჰისტეროსკოპიის პროცედურის პროცესში ვიზუალურად ვლინდება საშვილოსნოს ენდომეტრიუმის ჰიპერპლაზია, პოლიპოზი, ადენომიოზი, ღრუს დეფორმაცია და სხვა… მუცლის და მენჯის ღრუს ორგანოების პათოლოგიური ცვლილებების ვიზუალური შეფასების, ქირურგიული ჩარევის მიზანის, ხასიათის, მოცულობის და ოპერაციის მიდგომის მეთოდის გადასაწყვეტად შესაძლებელია ჩატარდეს პრეოპერაციულად დიაგნოსტიკური ლაპაროსკოპია.
– საშვილოსნოს ყელის ეპიტელიუმის და ტანის ენდომეტრიუმის დაზიანების სწორი დიაგნოზის დიფერენცირებაში წამყვანი ადგილი უკავია: ნაცხს საშვილოსნოს ყელის ზედაპირიდან და ენდოცერვიკალური არხიდან ონკოციტოლოგიაზე (Pap-ტესტი), საშვილოსნოს ყელის კოლპოსკოპიას და ექტო / ენდოცერვიკალური ნაწილის მიზნობრივ ბიოფსიას, საშვილოსნოს ყელის არხის და ტანის ღრუს ენდოსკოპიურ ან ასპირაციულ ბიოფსიას, მიზანმიმართულ საშვილოსნოს ყელის და ტანის კურეტაჟს.
– საშვილოსნოს დაავადების ადეკვატური და ეკონომიურად ეფექტური მკურნალობის შესარჩევად პირველადი დიაგნოზის დასმის შემდეგ მნიშვნელოვანია აღნიშნული პროცედურების შემდეგ მიღებული ბიოფტატის პათომორფოლოგიური კვლევის დიაგნოზი.

მიომის მკურნალობა
– დროებით რეგრესული ~ მედიკამენტური
– სტაბილურად რეგრესული ~ ალტერნატიული
– პალიატიური ქირურგიული ~ მიომექტომია
– რადიკალური ქირურგიული ~ ჰისტერექტომია

– კლინიკურად უსიმპტომო მცირე მიომის არსებობის შემთხვევაში თანხლები პათოლოგიის გარეშე მიზანშეწონილია მოცდითი ტაქტიკა, რომელიც ითვალისწინებს დინამიურ კლინიკურ დაკვირვებას პაციენტზე და დაავადების მიმდინარეობაზე.

მიომის მედიკამენტური მკურნალობა
ითვალისწინებს დაავადების კლინიკური სიმპტომების შემსუბუქებას.
– საშვილოსნოს მიომის სამკურნალოდ კლინიკური სიმპტომებიდან გამომდინარე გამოიყენება შემდეგი სახის მედიკამენტი:
– ტრანსამინის / ტრანექსამინის მჟავა (Acidum Tranexamicum) ანტიფიბრინოლიტური, ანტიალერგიული, არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო მოქმედების ეფექტური პრეპარატია საშვილოსნოს პათოლოგიით გამოწვეული მენორაგიის შესამცირებლად. მოიხმარება სისხლის დენის მწვავე ეპიზოდების შემთხვევაში სამი დღე. პრეპარატი ხელს უშლის თრომბების დაშლას, ახდენს პლაზმინოგენის აქტივატორის ინგიბირებას და სხვა… რის შედეგად მცირება სისხლის დაკარგის რაოდენობა. კლინიკურმა დაკვირვებამ აჩვენა, რომ მენსტრუალური სისხლის დანაკარგი მცირდება 1/3-ით. პრერპარატი ინიშნება ექიმის მიერ პერიოდულად ჭარბი მენსტრუაციის ან რამდენიმე დღე ოპერაციის წინა მოსამზადებელ პერიოდში.
– გონადოტროპინ-რილიზინგ-ჰორმონების აგონისტი და გონადოტროპინ-რელიზინგ-გორმონის ანტაგონისტი თრგუნავს გონადოტროპინ ჰორმონის გამომუშავებას ჰიპოფიზის მიერ. ავლენს გამოხატულ ანტიესტროგენულ ეფექტს და იწვევს ფიბრომიომის კვანძის ზომის მკვეთრ შემცირებას, თუმცა აღსანიშნავია რომ, პრეპარატის შეწყვეტის შემდეგ საშვილოსნოს ფიბრომიომა გარკვეული პერიოდის განმავლობაში უბრუნდება ადრინდელ საწყის ზომას და აგრძელებს ზრდის პროცესს. ვინაიდან გონადოტროპინ-რილიზინგ-ჰორმონების აგონისტის და ანტაგონისტის ეფექტი ვლინდება მხოლოდ მის მკურნალობის პროცესში, ხოლო მისი გამოყენების ხანგრძლივობა შეზღუდულია გვერდითი მოვლენების გამო. პრეპარატი ენიშნება მხოლოდ ქირურგიული ოპერაციის წინა პერიოდში როგორც დროებითი ღონისძიება ოპერაციამდე ჰემოგლობინის სტაბილიზაციის და მიომის კვანძის ზომაში შემცირების მიზნით ენდოსკოპიურ ქირურგიაში (ჰისტეროსკოპია, ლაპაროსკოპია).
– გონადოტროპინ-რილიზინგ-ჰორმონის აგონისტის და ანალოგიური ზემოქმედების პროგესტერონის რეცეპტორების სელექციური მოდულატორის (ულიპრისტოლის) დანიშვნა მიზანშეწონილია საშვილოსნოს მიომის კვანძის ზომის და პათოლოგიური სისხლისდენის შესამცირებლად ოპერაციის დანიშვნამდე სამი თვით ადრე.
– მიომის სიმპტომების, ენდომეტრიუმის და მიომეტრიუმის დაავადებების სტაბილიზაციისათვის, პრემენოპაუზის პერიოდში ტკივილების, პათოლოგიური სისხლისდენების (მენორაგია, მეტრორაგია, მენომეტრორაგია) შესამცირებლად შესაძლებელია ლევონორგესტრელის შემცველი საშვილოსნოს შიდა ჰორმონალური სპირალის (LNG-IUD / Mirena) მირენას მოხმარება ხუთი წლის ხანგრძლივობით.

მიომის ალტერნატიული მკურნალობა 
ითვალისწინებს ქირურგიული ჩარევის  /ჰისტერექტომიის და მიომექტომიის / ჩანაცვლებას : 
I-საშვილოსნოს არტერიების ემბოლიზაციით
II-მაღალინტენსიური ფოკუსირებული ულტრაბგერით
– საშვილოსნოს არტერიების ემბოლიზაცია (UAE) საშვილოსნოს მიომის მართვის მინიმალურად ინვაზიური UFE– ინტერვენციული პროცედურის თანამედროვე მეთოდია. რადიოლოგი რენტგენოსკოპიის დახმარებით კონტრასტული ანგიოგრაფიით ახორციელებს ბარძაყის არტერიის გავლით საშვილოსნოს და მიომის მკვებავი არტერიების კატეტერიზაციას. პროცედურა ხორციელდება ორმხრივად. სპეციალური (PVA of Embospheres) ხსნარის შეყვანა იწვევს არტერიების ოკლუზიას სისხლის მიმოქცევის ბლოკირებით. პროცედურა მიმდინარეობს ფლიუროსკოპიის კონტროლით. საშვილოსნოს არტერიების ემბოლიზაციის შედეგად ვითარდება ფიბრომიომის კვანძის ნეკროზი, საშვილოსნოს და მიომის კვანძების ზომაში შემცირება მიმდინარეობს 6-8 თვე (50% და მეტი). ინტერვენციული პროცედურის შემდეგ ნიშანდობლივია პათოლოგიური სისხლისდენის შეწყვეტა პროცედურის ჩატარებისთანავე და შემდგომი ამენორეა 2~14%, დაავადების კლინიკური სიმპტომების სტაბილური რეგრესი. პროცედურა საჭიროებს ერთჯერადად ანტიბიოტიკს, მსუბუქ სედაციას, ადგილობრივ გაუტკივარებას და ჰოსპიტალიზაციას ერთი დღით, ზოგჯერ პროცედურას თანსდევს ტკივილი, ტემპერატურის მომატება და სხვა… სიმპტომების რეციდივი შესაძლებელია 5 წელიწადში 1/3 პაციენტათვის. საშვილოსნოს არტერიების ემბოლიზაცია წარმოადგენს ჰისტერექტომიის და მიომექტომიის ქირურგიული ჩარევის ალტერნატივას. საშვილოსნოს მიომის არტერიების ემბოლიზაცია მიზანშეწონილია დაენიშნოს გინეკოლოგის, რადიოლოგის და პაციენტის ერთობლივი შეთანხმებით კლინიკური შემთხვევის შეფასების მიხედვით.
– UFE ინტერვენცია ხასიათება არაპროგნოზირებადი ზემოქმედებით საკვერცხეების არტერიების ოკლუზიაზე და შედეგად ფერტილობაზე. ინტერვენციული პროცედურის ჩატარება მიზანშეწონილი არ არის შვილოსნობის მსურველთათვის.

– მაღალინტენსიური ფოკუსირებული ულტრაბგერა (MRgFUS) არაინვაზიური მკურნალობის თანამედროვე მეთოდია და წარმოადგენს ქირურგიული ჩარევის მიომექტომიის და ჰისტერექტომიის ალტერნატივას. პროცედურა მიმდინარეობს მაგნიტო-რეზონანსული ტომოგრაფიის კონტროლით ერთი ან რამდენიმე ფიბრომიომის კვანძის მონიშნული მოცულობის და ფართობის მონაკვეთის აბლაცია (მოწვას) მაღალინტენსიური ფოკუსირებული ულტრაბგერით. ფოკუსირებული ულტრაბგერის შემოსაზღვრული ზემოქმედება ხდორციელდება მუცლის წინა კედლიდან. პროცედურა ტარდება დისტანციურად და არ საჭიროებს ინსტრუმენტების შეხებას ან შეყვანას პაციენტის სხეულში, გაუტკივარებას ან ჰოსპიტალიზაციას. მაგნიტო-რეზონანსული ტომოგრაფიით მიმართული მაღალინტენსიური ფოკუსირებული ულტრაბგერითი მკურნალობა უსაფრთხოა პაციენტისთვის, დამახასიათებელია ეკონომიურად ეფექტური შედეგი, საშვილოსნოს მიომის კვანძის ზომაში მკვეთრი შემცირება და კლინიკური სიმპტომების სტაბილური რეგრესი (60~70%). პროცედურა ტარდება ამბულატორიულად და მოიცავს 3-4 საათს, შემდგომი 1-2 საათით ჰოსპიტალიზაციას. ზოგჯერ პროცედურას თანსდევს ტკივილი, ტემპერატურის მომატება და სხვა… კოაგულაციის ზემოქმედების ადგილი ივსება შემაერთებელი ქსოვილით და სრულად ხორცდება 6-9 თვეში. ორსულობის დაგეგმა შესაძლებელია მკურნალობის დამთავრებიდან 3-4 თვის შემდეგ. პროცედურა რეკომენდირებულია რეპროდუქტიული ასაკის ქალისთვის ფერტილობის შენარჩუნების შესაძლებლობის სურვილით. MRgFUS მკურნალობა დაშვებულია inSightec/GE სისტემიდან CE-სერტიფიცირებით და მოწონებულია მთელ ევროპაში. მაღალინტენსიური ფოკუსირებული ულტრაბგერითი მკურნალობის ჩატარება მიზანშეწონილია გინეკოლოგის, რადიოლოგის, პაციენტის ერთობლივი შეთანხმებით კლინიკური შემთხვევის შეფასების მიხედვით (მიომის კვანძის ზომა, მდებარეობა, რაოდენობა, სისხლის მიმოქცევის ინტენსიურობა).
– MRgFUS პროცედურის შემდეგ ქალის ფერტილობის შესაძლებლობა რჩება სრულად უცვლელი. მკურნალობა უსაფრთხოა საკვერცხეებზე ზემოქმედების რისკის შეფასებით და პროცედურა დასაშვებია შვილოსნობის მსურვეთათვის.

  – იხილეთ გაგრძელება: 
– საშვილოსნოს მიომის (ფიბრომიომა,ლეიომიომა) ქირურგიული მკურნალობა